sobota, 30 sierpnia 2014

Lokata dla początkujących, czyli wszystko co chciałbyś wiedzieć, a o co boisz się zapytać...

Dzisiaj na tapetę biorę temat lokat. Jest to wpis na specjalne życzenie bliskiej mi osoby, która dopiero wchodzi w świat finansów i zarządzania własnym budżetem. Na początku pomyślałam, że to może zbyt błahy temat na cały wpis, ale jak zaczęłam szukać, okazało się, że nie ma jednego, ogólnodostępnego i pełnego źródła wiedzy na ten temat. W internecie można znaleźć prawie wszystko o lokatach, ale często opisane połowicznie lub dla odmiany zbyt szczegółowo omawiane są konkretne niuanse z nimi związane. Dodatkowo przypomniał mi się mój wpis na temat oprocentowania lokat oraz rozżalenie i rozczarowanie mojej babci po rozwiązaniu lokaty, wynikające z jej braku wiedzy, a nie złej woli banku.

Powyższe powody sprawiły, że postanowiłam przedstawić wiedzę z tego zakresu w sposób kompleksowy, a jednocześnie zwięźle, czyli taka pigułka wiedzy :)

Co to jest lokata i po co ją wymyślono...

Lokata to sposób na zagospodarowanie nadwyżki finansowej jaką dysponujemy. Oczywiście można tę nadwyżkę chować do przysłowiowej skarpety, ale nie jest to najlepsza i najbezpieczniejsza forma przechowywania oszczędności. W sytuacji dysponowania pewną nadwyżką finansową zdecydowanie polecam korzystanie z "pomocy" banku w tym zakresie. Bank nie dość, że chroni nasze pieniądze, to jeszcze niekiedy pozwala nam na tej ochronie zarobić.

Lokata lub jak kto woli depozyt bankowy, to tak naprawdę "pożyczka" jakiej udzielamy bankowi. W zamian, zgodnie z zawartą umową, otrzymujemy odsetki, czyli takie nasze "wynagrodzenie" za to, że na pewien czas powstrzymamy się od wydania posiadanej nadwyżki finansowej.

Lokata zaliczana jest do form inwestowania pieniędzy, choć jest to dosyć kontrowersyjne stwierdzenie, gdyż wiele osób się z nim nie zgadza. Z założenia lokata miała chronić posiadany kapitał przed utratą wartości, czyli przed inflacją. I zazwyczaj lokatom udaje się spełnić to podstawowe założenie. Nierzadko nawet, po uwzględnieniu inflacji i podatku, przynoszą niewielkie zyski, co może świadczyć za tym, że jest to jednak pewna forma inwestowania pieniędzy.

W tym miejscu warto podkreślić, że oprocentowanie lokaty zawsze podawane jest w skali roku! Co oznacza, że półroczna lokata na 6% da nam de facto 3% odsetek. A żeby tego było mało na koniec okaże się jeszcze, że znaczną część naszego zarobku zabrało państwo w charakterze podatku (19% tzw. podatek belki). Pomijam już wysokość naszego przychodu z odsetek w odniesieniu do inflacji, która jak się okazuje dodatkowo skutecznie zmniejsza naszą radość z osiągniętego wyniku.

Oprocentowanie lokat nie bierze się jednak znikąd. Zależy od kilku czynników:
  • stopy procentowe ogłaszane przez Radę Polityki Pieniężnej - istotne znaczenie ma stopa lombardowa i redyskontowa - od nich bowiem zależy oprocentowanie, po jakim bank centralny pożyczyłby pieniądze bankowi komercyjnemu. Jest to oprocentowanie maksymalne i dlatego banki szukają "tańszego" pieniądza z innych źródeł - m.in. od swoich klientów w postaci depozytów bankowych, oprocentowanych niżej, niż pożyczka w banku centralnym.
  • popyt na kredyty - im większy popyt na kredyty, tym więcej pieniędzy potrzebuje bank na ich udzielenie. Należy pamiętać, że bank zarabia głownie na różnicy pomiędzy oprocentowaniem depozytów (tym, które płaci), a oprocentowaniem kredytów (tym, które pobiera). Im większy popyt na kredyty, tym wyższe oprocentowanie bank jest w stanie zaproponować swoim klientom za depozyty - do granicy, jaką jest oprocentowanie w banku centralnym

JAK WYBRAĆ NAJLEPSZĄ LOKATĘ

Często słyszę pytanie - "Która lokata jest najlepsza?" Na tak postawione pytanie, nie ma dobrej odpowiedzi. Bez dodatkowych informacji o danej osobie, jej oczekiwaniach i potrzebach nie jestem w stanie wybrać konkretnej oferty. Głowna zasada jest taka - coś, co jest dobre dla jednej osoby, niekoniecznie będzie trafnym wyborem również dla innej. Dlatego tak istotne jest, aby już na samym początku określić nasze potrzeby i oczekiwania, a następnie na ich podstawie przeanalizować dostępne oferty. Poniżej umieszczę kilka wskazówek na co powinniśmy zwrócić uwagę przy wyborze najodpowiedniejszej dla nas lokaty.

Oprocentowanie

Chyba każda zapytana osoba wskazałaby, że jest to najistotniejsza informacja, często decydująca o wyborze danej oferty. To rzeczywiście jest prawda, ale tylko połowicznie. Oprocentowanie jest najważniejsze, ale pod warunkiem, że inne warunki umowy nam odpowiadają. Co z tego, że lokata zaoferuje nam 6% jeśli musimy ulokować środki od razu na 36 miesięcy, a dysponujemy jedynie chwilową nadwyżką finansową, którą chcielibyśmy ulokować.

Nie tylko wysokość oprocentowania ma znaczenie, ale również jego charakter - czy jest to oprocentowanie stałe, czy zmienne. Ja osobiście z reguły polecam oprocentowanie stałe. Wtedy z góry wiemy, na jakie odsetki możemy liczyć i nic nie jest dla nas zaskoczeniem - no może poza podatkiem, o którym niektórzy dowiadują się dopiero, jak znacznie uszczupli ich przychody z odsetek. W przypadku oprocentowania zmiennego, to bank decyduje, kiedy (zazwyczaj po decyzji Rady Polityki Pieniężnej) i o ile zmienić oprocentowanie. O tym fakcie musi nas poinformować, jednak nie wymaga to naszej zgody.

Oczywiście można się pokusić o szczyptę emocji przy lokowaniu pieniędzy i zakładając wzrost stóp procentowych w przyszłości, zdecydować się na oprocentowanie zmienne - jednak trzeba wtedy wziąć pod uwagę ryzyko takiej inwestycji. Dla hazardzistów podaję co następuje: reguła jest taka, że w przypadku przewidywanego wzrostu stóp procentowych, bardziej opłacalne są lokaty ze zmiennym oprocentowaniem, natomiast w przypadku przewidywanego spadku stóp procentowych, bardziej korzystne będzie oprocentowanie stałe. W przypadku wzrostu stóp procentowych nasze z góry określone oprocentowanie może okazać się zbyt małe i wtedy możemy zazdrościć tym, którzy zdecydowali się na oprocentowanie zmienne. Jednak w sytuacji odwrotnej, kiedy stopy procentowe spadają (jak to miało miejsce w ostatnich latach w Polsce) korzystniejsze jest stałe (= wyższe) oprocentowanie, ustalone w momencie zakładania lokaty.

Czas trwania lokaty

Moim zdaniem to podstawowy i najważniejszy parametr, na który powinniśmy zwrócić uwagę przy wyborze konkretnej oferty. Ważne jest, aby już na samym początku dobrze określić czas na jaki możemy "zamrozić" posiadaną nadwyżkę pieniężną. Jest to istotne z kilku powodów, ale najważniejszy to taki, że zerwanie lokaty przed terminem jej zakończenia (termin zapadalności lokaty) będzie się wiązało ze sporymi konsekwencjami - utratą części, bądź całości odsetek. Jeśli czas trwania lokaty jest długi i nie mamy pewności, czy będziemy w stanie rozstać się na tak długi czas z posiadanymi środkami, to lepiej wybrać niżej oprocentowaną lokatę, jednak na krótszy okres.

Są oczywiście wyjątki, czyli lokaty, które w przypadku wcześniejszego zerwania gwarantują wypłatę 100% wypracowanych odsetek, ale takich ofert jest niewiele i trzeba ich specjalnie poszukać. Tylko w przypadku lokat z gwarancją zachowania odsetek, parametr czasu na jaki zakładamy lokatę jest nieistotny. Pod tym względem wyróżniają się obecnie Lokata Happy w IDEA Banku, Lokata na Start w Getin Online oraz Lokata bezkarna w BGŻ Optima.

W sytuacji, kiedy nie jesteśmy w stanie określić, jak długo będziemy dysponować konkretną nadwyżką pieniężną, warto zastanowić się nad wyborem konta oszczędnościowego. Na rynku można znaleźć sporo ofert z oprocentowaniem niewiele odbiegającym, a w niektórych przypadkach nawet przebijającym, oprocentowanie lokat. W przypadku wyboru konta oszczędnościowego mamy swobodę wypłaty środków, bez utraty wypracowanych już odsetek.

W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na nietypowe terminy lokat, które zazwyczaj proponują wyższe oprocentowanie. Najpopularniejsze są lokaty roczne, półroczne i kwartalne. Tymczasem banki proponują nam co jakiś czas lokaty 3, 7 czy 10-dniowe oraz cztero- czy dziewięciomiesięczne. Warto zastanowić się nad taką ofertą.

Do kogo skierowana jest dana oferta

Bardzo często niestety jest tak, że najlepsze oferty na rynku przygotowane są tylko dla nowych klientów banku. Warto od razu zapoznać się z tą informacją, aby nie marnować czasu na zapoznawanie się z oferta, z której nie będziemy mogli skorzystać.

W tym punkcie warto zaznaczyć, że konta, z których nie korzystamy warto zamykać, bo dzięki temu - po określonym przez dany bank czasie karencji - możemy znowu być uznani za nowego klienta i korzystać z przywilejów z tym związanych.

Produkty powiązane

Przy zapoznawaniu się z daną ofertą warto zwrócić uwagę na fakt konieczności skorzystania z dodatkowego produktu banku - np założenie konta, karty kredytowej, etc.

Bardzo istotne jest w tym momencie zwrócenie uwagi na osławione już polisolokaty i inne produkty powiązane z lokatami, które już nie są dla nas tak bezpieczne, jak standardowa lokata w banku. Wiele instytucji wciska nam takie "pakiety" pod przykrywką super oprocentowania, ale po bliższym poznaniu okazuje się, że jest to bardzo ryzykowna inwestycja. Osobiście odradzam inwestowanie w coś, czego mechanizmu działania do końca nie rozumiemy.

Kapitalizacja odsetek

Istotne znaczenie przy zakładaniu lokaty powinna mieć dla nas również kapitalizacja odsetek - czyli naliczenie (dopisanie do rachunku) odsetek. Z reguły obecnie kapitalizacja następuje na koniec okresu, na jaki została założona lokata. Nadal jednak można znaleźć oferty lokat z częstszą kapitalizacją. Im częstsza kapitalizacja, tym lepiej, ponieważ zaczynamy korzystać z dobrodziejstwa procentu składanego. Po kapitalizacji również wypracowane odsetki zaczynają "pracować" przynosząc nam dodatkowe zyski - odsetki od odsetek. Z uwagi na kapitalizację (a raczej jej brak w trakcie trwania lokaty) jestem zwolenniczką lokat krótkoterminowych - po to, aby wypracowane odsetki jak najszybciej przynosiły dodatkowy zyski. Idealna byłaby kapitalizacja codzienna.

Dla zobrazowania wpływu kapitalizacji na stan naszego portfela posłużę się dwiema lokatami na 10 000 zł każda, oprocentowanymi na 6%, założonymi na okres roku. Pierwsza będzie miała kapitalizację na koniec okresu, druga kapitalizację comiesięczną:


I II
kwota lokaty 10 000,00 10 000,00
oprocentowanie 6% 6%
okres lokaty 12 miesięcy 12 miesięcy
kapitalizacja na koniec okresu co miesiąc
odsetki 600,00 616,78

Musimy jednak uważać, aby informacja o kapitalizacji nas nie zmyliła. Zdarza się bowiem, że osoby zakładają lokatę z comiesięczną kapitalizacją, ale na rok i dopiero po czasie orientują się co zrobili myląc kapitalizację z terminem zapadalności lokaty.

Charakter lokaty

Pewne znaczenie, chociaż już nie tak kluczowe jak poprzednie parametry, ma charakter lokaty - czy jest ona odnawialna czy nieodnawialna. Obecnie w zdecydowanej większość proponowane lokaty mają charakter odnawialny. W tym miejscu należy zatem podkreślić, że z reguły po odnowieniu oprocentowanie takiej lokaty jest dużo niższe niż lokaty pierwotnej i warto już wcześniej zmienić w ustawieniach jej charakter na nieodnawialny. Jeśli wcześniej nie zmieniliśmy charakteru lokaty, to też nie ma tragedii, zawsze po odnowieniu możemy ją zerwać i założyć nową, na korzystniejszych warunkach


JAKICH BŁĘDÓW WARTO UNIKAĆ

Jest jedno pojęcie, które w przypadku lokat może nas zgubić - RUTYNA. Wiele osób zakłada lokaty w banku, w którym ma konto osobiste lub w którym już ma założoną lokatę. Większość osób nie lubi zmian. Nie lubi wychodzenia ze swojej strefy komfortu, podejmowania dodatkowego trudu w celu wyszukania innej oferty. Warto jednak zdobyć się na ten wysiłek, ponieważ z reguły jest tak, że banki, które specjalizują się w prowadzeniu kont osobistych, oferują sporo niższe oprocentowanie depozytów, niż banki specjalizujące się w udzielaniu pożyczek (szczególnie tych krótkich, wysoko oprocentowanych i gotówkowych). Te drugie po prostu bardziej potrzebują naszych (tanich, sic!) pieniędzy.

Nie warto również od razu zrażać się do jakiejś oferty, jeśli skorzystanie z niej wymaga założenia nowego konta. O ile dane konto jest bezpłatne, to nie ma najmniejszego powodu, aby rezygnować z takiej okazji. Konto, jeśli nie będziemy z niego chcieli korzystać, zawsze można bezpłatnie zamknąć po zakończeniu lokaty. A jak się czasem okazuje można je wykorzystać później do zakładania nowych depozytów, dostępnych tylko dla właścicieli danego konta.

Jeszcze raz podkreślam - nie bójmy się działać! Nikt nie zatroszczy się o nasze finanse, jeśli my sami się tym nie zainteresujemy. Warto czasem pochodzić, poszukać, popytać...

Samych sukcesów inwestycyjnych życzę!

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz